Toán tư duy là gì? Học toán tư duy có tốt không? Có nên cho bé học toán tư duy?

Toán tư duy là một phương pháp giáo dục toán học tiên tiến, được thiết kế để kích thích tối đa tiềm năng trí tuệ của trẻ. Hãy cùng UK Academy tìm hiểu chi tiết về toán tư duy và khám phá những ưu điểm vượt trội của phương pháp này trong bài viết dưới đây.

Toán tư duy là gì?

Toán tư duy là phương pháp giải toán bằng cách áp dụng tư duy logic, sáng tạo, giúp trẻ xử lý các bài toán dễ dàng hơn. Với phương pháp này, trẻ không chỉ rèn luyện tư duy mà còn học cách tiếp cận và giải quyết vấn đề một cách linh hoạt, thay vì phụ thuộc vào công thức hay khuôn mẫu cứng nhắc của phương pháp truyền thống. 

Các phương pháp dạy học tích cực bằng toán tư duy khuyến khích trẻ sử dụng logic để phân tích và tìm ra đáp án, thay vì ghi nhớ máy móc từng phép tính hay công thức. Điều này không chỉ giúp kích thích sự phát triển của não bộ mà còn trang bị cho trẻ những kỹ năng quan trọng trong cuộc sống. 

Phân biệt toán tư duy và toán thông thường

Toán tư duy và toán thông thường có những điểm khác biệt rất rõ rệt:

>> Bố mẹ tham khảo: 

• 8 loại năng khiếu thiên phú giúp trẻ phát triển toàn diện
• 10+ cách phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non hiệu quả nhất

Có nên cho trẻ học toán tư duy?

Liệu có nên cho bé học toán tư duy không? Câu trả lời là có. Bạn nên tận dụng những thời điểm vàng trong quá trình phát triển nhận thức, tư duy của trẻ để giúp con làm quen với toán tư duy, từ đó tạo tiền đề phát triển trong tương lai. Tiêu biểu như, toán tư duy giúp rèn luyện kĩ năng giải quyết vấn đề, khả năng tư duy độc lập và sự sáng tạo ở trẻ. Đồng thời, giúp trẻ hình thành nên niềm hứng thú, say mê với môn Toán tưởng chừng khô khan mà còn hỗ trợ trong cuộc sống thường ngày. 

Tuy nhiên, phụ huynh cũng nên cân nhắc kỹ lưỡng các yếu tố khác như chi phí, thời gian và chọn trường mầm non cho con có chương trình giảng dạy theo phương pháp phù hợp. 

Độ tuổi thích hợp học toán tư duy

Các chuyên gia giáo dục khuyên rằng, độ tuổi thích hợp để các bé bắt đầu học toán tư duy là từ 4 tuổi trở lên. Đây là “thời điểm vàng” để bé bắt đầu chặng hành trình học toán tư duy tiền tiểu học. Trong giai đoạn từ 5 – 11 tuổi, các em có nhận thức tốt hơn về thế giới xung quanh. Trẻ cũng trở nên tò mò, ham học hỏi hơn và sẵn sàng tiếp nhận những nguồn kiến thức mới.

Đặc biệt, khi trẻ bắt đầu học tiểu học, cha mẹ nên cho con học kết hợp giữa toán tư duy và toán truyền thống. Nhờ đó, hình thành ở trẻ tư duy logic độc lập, kỹ năng giải quyết vấn đề và sự sáng tạo, nuôi dưỡng niềm say mê môn toán của bé. 

>> Xem thêm:

• Phương pháp Montessori là gì? Phân tích chi tiết
• Top 5 trường tiểu học song ngữ TPHCM

Các phương pháp toán tư duy cơ bản

Toán tư duy được giảng dạy thông qua nhiều phương pháp khác nhau nhằm thích ứng với tính cách và nhu cầu khác nhau của trẻ: 

Toán tư duy với bàn tính Soroban

Toán tư duy Soroban là phương pháp tính nhẩm dựa trên một loại bàn tính cổ tên là Soroban. Soroban có nguồn gốc từ Trung Quốc nhưng từ những năm 1600, loại bàn tính này lại trở nên thịnh hành tại Nhật Bản. 

Soroban có khung hình chữ nhật với một thanh xà ở giữa chia bàn tính thành 2 phần: trên và dưới. Các thanh gỗ dọc theo khung chứa các hạt gỗ có thể di chuyển lên xuống, với hạt trên có giá trị là 5 và hạt dưới được tính là 1. 

Toán tư duy Soroban kích thích cả hai bán cầu não, giúp trẻ rèn luyện trí thông minh, khả năng tính nhẩm ảo và phát triển não bộ toàn diện. Đây còn được xem là phương pháp tính nhẩm nhanh nhất, có thể cạnh tranh với các công cụ tính toán hiện đại ngày nay. 

Toán tư duy Finger Math

Toán tư duy Finger Math là một phương pháp tính nhẩm sử dụng kết hợp hai bàn tay để làm các phép tính từ 0 – 99. Đây là phương pháp được nhiều quốc gia có nền giáo dục phát triển như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc sử dụng. 

Nhiều nghiên cứu cho thấy, Finger Math cho ra kết quả nhanh và chính xác, đặc biệt hiệu quả khi ứng dụng với trẻ từ bậc mầm non đến tiểu học. Toán tư duy Finger Math giúp trẻ phát triển khả năng tư duy, tăng cường trí nhớ cũng như rèn luyện sự tập trung tốt hơn. 

Bên cạnh đó, toán tư duy Finger Math là sự kết hợp nhịp nhàng giữa hai bán cầu não với hai bàn tay để làm các phép tính có hai chữ số. Finger Math quy ước rằng, các ngón ở bàn tay phải sẽ là các chữ số hàng đơn vị, còn bàn tay trái sẽ đại diện cho hàng chục. Phương pháp làm phép tính cộng và trừ đều tính toán bắt đầu từ hàng chục sang đến hàng đơn vị.   

Toán tư duy của Hoa Kỳ (the Common Core Standards)

Toán tư duy của Hoa Kỳ là chương trình tư duy Toán theo tiêu chuẩn US – Common Core Math Standards. Phương pháp này định hướng giúp trẻ xây dựng khả năng nhận biết và giải quyết vấn đề trong toán học và cả trong cuộc sống thường ngày. Ngoài ra, chương trình còn hình thành ở bé khả năng tư duy trừu tượng và định lượng cũng như kỹ năng tranh luận, phản biện khoa học.  

Chương trình giảng dạy được chia thành 5 cấp độ, tương ứng với các kiến thức toán học từ lớp 1 đến lớp 5. Ở mỗi cấp độ, chương trình sẽ có sự nâng cao và chỉnh sửa sao cho phù hợp với khả năng nhận thức của từng lứa tuổi: 

Cấp độ 1: Tư duy số và các phép toán

Bắt đầu chương trình, trẻ sẽ được làm quen với các con số và bản chất của những phép toán. Từ đó, giúp học sinh có nền tảng vững vàng, sẵn sàng cho các cấp độ tiếp theo. Định hướng của cấp độ này là hình thành cho người học khả năng tư duy logic và tính nhẩm nhanh.

Cấp độ 2: Phân số

Cấp độ này sẽ giải thích cho trẻ về định nghĩa của phân số thông qua các hình ảnh trực quan, sinh động và dễ hiểu. Cấp độ giúp trẻ làm quen với phân số cũng như đẩy nhanh quá trình tính toán với phân số của bé. 

Cấp độ 3: Đo lường – Thời gian

Người học sẽ làm quen với các đơn vị đo lường thời gian, thể tích, khối lượng, độ dài, diện tích, dung lượng và tiền tệ ở cấp này. Từ đó, giúp việc giải các bài toán liên quan đến đo lường – thời gian một cách dễ dàng, nhanh chóng và chuẩn xác hơn. 

Cấp độ 4: Hình học

Giới thiệu cho trẻ những kiến thức nền tảng như khái niệm, thuộc tính và mối quan hệ giữa các hình học thường gặp. Thông qua đó, học sinh có thể áp dụng thuần thục kiến thức đã học vào việc tính toán diện tích, chu vi một cách chính xác và nhanh chóng. 

Cấp độ 5: Tư duy tổng hợp, giải toán có lời văn

Cấp độ 5 tập trung vào việc cho trẻ làm quen và giải quyết các dạng toán như tuy duy logic, đọc biểu đồ, toán đố, toán quy luật và toán xác suất. Cấp độ này giúp bé phát triển tư duy toán học tổng hợp, đồng thời, phát triển kỹ năng đọc và phân tích đề bài, sử dụng tư duy logic để giải toán. 

Toán tư duy dựa theo tiến trình CPA

Toán tư duy dựa theo tiến trình CPA là mô hình toán tư duy số 1 thế giới, được Bộ Giáo dục và Đào tạo Singapore đưa vào sử dụng đầu tiên năm 1980. Mô hình này giúp trẻ hình thành khả năng tư duy và sáng tạo, dựa vào những nền tảng đã có để giải quyết các bài toán. 

Tiến trình CPA phá bỏ đi những khuôn mẫu của lối học toán truyền thống đầy khô khan và có phần hơi cứng nhắc. Mô hình cho phép trẻ được tư duy độc lập và phát huy khả năng sáng tạo của bản thân trong quá trình đưa ra lời giải. 

Tiến trình CPA được tiến hành theo 3 giai đoạn tương ứng:

C – Concrete (cụ thể hoá)

Ở giai đoạn này, trẻ sẽ làm quen với khái niệm toán học thông qua việc tương tác với các công cụ trực quan như mô hình, khối lắp ráp. Phương pháp này giúp kích thích trí tò mò của bé và hỗ trợ học sinh liên kết những khái niệm khô khan với cuộc sống hàng ngày của mình. Nhờ đó, người học sẽ hiểu đúng, hiểu sâu các khái niệm toán học này hơn. 

P – Pictorial (hình ảnh hoá)

Sau khi trẻ đã nắm được khái niệm thông qua công cụ cụ thể, trực quan, giáo viên sẽ hình ảnh hoá khái niệm với những biểu đồ thay thế. Một kiểu hình ảnh hoá phổ biến là number bonds (liên kết số) và bar modeling (mô hình thanh), giúp trẻ hình dung khái niệm dễ dàng hơn.

A – Abstract (trừu tượng hoá)

Ở bước cuối cùng, giáo viên sẽ biểu diễn khái niệm dưới dạng những ký hiệu toán học trừu tượng như các con số và các phép toán. Nhờ có các ví dụ cụ thể và hình ảnh trực quan trước đó, người học sẽ ngay lập tức ghi nhớ những ý nghĩa và ký hiệu trừu tượng của khái niệm. Nhờ đó, việc ứng dụng khái niệm vào quá trình giải toán cũng chính xác, mượt mà và nhanh chóng hơn.

Học toán tư duy có tốt không?

Học toán tư duy từ sớm hỗ trợ rất nhiều cho hành trình học toán sau này của trẻ. Sau đây là những lợi ích vượt trội của việc cho trẻ tiếp cận toán tư duy từ sớm:

Tăng khả năng sáng tạo

Các bài toán tư duy đa số đều được lồng ghép các yếu tố tự nhiên trong cuộc sống hàng ngày đầy khéo léo. Nhờ đó, trẻ có thể dễ dàng hình dung cách áp dụng những kiến thức toán học hằng ngày vào giải quyết các vấn đề thực tế. Toán tư duy giúp tăng khả năng tư duy, sự sáng tạo cũng như kĩ năng giải quyết vấn đề của trẻ ở độ tuổi còn rất nhỏ.  

Phát triển toàn diện trí tuệ

Các phương pháp toán tư duy đều đòi hỏi sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa các hoạt động của cả não trái lẫn não phải. Nhờ đó, giúp trẻ phát triển cân bằng cả hai bán cầu não và thúc đẩy sự phát triển toàn diện trí tuệ của bé. 

Phát triển 5 kỹ năng chính hướng

5 kỹ năng định hướng chính bao gồm: tư duy, sáng tạo, phản biện, ghi nhớ và giải quyết vấn đề. Việc học toán tư duy ở giai đoạn sớm của cuộc đời giúp trẻ hình thành những kỹ năng này trước các bạn đồng trang lứa. Nhờ đó, học sinh sẽ có nhiều thời gian để trau dồi, rèn luyện và thuần thục các kỹ năng quan trọng này hơn. 

Tạo nền tảng kiến thức

Từ việc hiểu sâu, hiểu kỹ về các con số, phép tính cũng như bản chất của các vấn đề toán học, trẻ sẽ có được một nền tảng kiến thức vững chắc cho chương trình cao hơn. Ngoài ra, với tư duy logic độc lập được hình thành và mài giũa từ trước, các con sẽ dễ dàng tìm được lời giải cho các bài toán ở bậc cao hơn. 

Tiếp cận phương pháp học hiện đại

Toán tư duy là một trong những phương pháp học hiện đại được ưa chuộng lựa chọn nhất hiện nay. Với việc được tiếp cận phương pháp học hiện đại, tiên tiến từ sớm, trẻ sẽ rèn luyện được khả năng thích ứng nhanh với sự thay đổi về môi trường. Ngoài ra, việc liên tục được tiếp xúc với phương pháp học hiện đại, trẻ sẽ có được tư duy độc lập cũng như khả năng sáng tạo vô hạn. 

Tăng khả năng quan sát, ghi nhớ

Toán tư duy đòi hỏi trẻ phải thường xuyên quan sát và ghi nhớ những con số và phép tính. Nhờ đó, thầy cô sẽ có cơ hội trau dồi 5 lĩnh vực phát triển của trẻ mầm non và rèn luyện khả năng quan sát và ghi nhớ cho trẻ. Việc này giúp người học có khả năng quan sát sâu rộng, nhạy bén và một trí nhớ tốt, giúp ích trong quá trình học tập sau này của con.  

Tạo hứng khởi, đam mê cho trẻ

Toán tư duy tạo ra một môi trường không bó buộc, cho phép trẻ được tự do tìm tòi và sáng tạo ra cách giải mới. Toán tư duy còn kích thích trí tò mò của bé, giúp bé được thỏa sức sử dụng và thể hiện phong cách học của mình. Nhờ vậy, trẻ sẽ hứng khởi hơn với việc học và nuôi dưỡng niềm đam mê tri thức, đam mê môn Toán của bé. 

Chủ động trong học tập

Phương pháp học toán tư duy đòi hỏi bé phải chủ động tìm ra câu trả lời cho những vấn đề toán học. Điều này không chỉ kích thích trí tò mò của bé mà còn rèn luyện sự chủ động trong học tập của người học. Cha mẹ sẽ không cần phải liên tục nhắc nhở con trong việc học tập mà bé sẽ chủ động học và làm bài tập đầy đủ mỗi ngày.  

Trường Quốc tế Học viện Anh Quốc (UK Academy – UKA) áp dụng phương pháp giáo dục tiên tiến, giúp học sinh phát triển toàn diện về trí tuệ, kỹ năng và tư duy sáng tạo. Nhờ chương trình học chú trọng vào Toán tư duy và rèn luyện logic, học sinh UKA đã gặt hái nhiều huy chương vàng, bạc, đồng cùng thành tích xuất sắc tại các đấu trường Toán tư duy quốc tế, khẳng định năng lực và bản lĩnh hội nhập toàn cầu.

Trên đây là những thông tin cơ bản về toán tư duy đang phổ biến dạo gần đây. Hy vọng, với những khái niệm và phương pháp toán tư duy mà UK Academy đã truyền tải, cha mẹ sẽ có thể đưa ra sự lựa chọn tốt nhất.