Giáo dục STEM ở tiểu học: Mục đích, yêu cầu, mô hình giáo dục stem ở tiểu học

Để hỗ trợ trẻ phát triển toàn diện, nhiều phương pháp giáo dục hiện đại đã ra đời, chẳng hạn phương pháp montessori,… Trong đó, STEM được đánh giá là một trong những phương pháp tiên tiến và hiệu quả, tích hợp kiến thức từ nhiều môn học, kết hợp với kỹ năng thực tiễn, giúp trẻ tư duy sáng tạo và giải quyết vấn đề. Tuy nhiên, STEM vẫn còn khá mới mẻ đối với nhiều phụ huynh và học sinh. Trong bài viết này, UK Academy sẽ cung cấp những thông tin cần thiết về giáo dục STEM ở bậc tiểu học, giúp cha mẹ hiểu rõ hơn và áp dụng phù hợp cho con em mình.

Giáo dục STEM ở tiểu học là gì?

Giáo dục STEM ở tiểu học là phương pháp giảng dạy tích hợp, giúp trẻ phát triển toàn diện thông qua việc rèn luyện kỹ năng, tư duy sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề thực tiễn. Đồng thời, STEM còn tạo điều kiện để học sinh khám phá và phát huy 8 loại năng khiếu của bản thân.

STEM là từ viết tắt, đại diện cho 4 lĩnh vực khoa học: 

Khoa học (Science): Đây là lĩnh vực nghiên cứu về các quy luật, cấu trúc và cách vận hành của tự nhiên. Khoa học được chia thành hai nhánh chính: khoa học tự nhiên và khoa học xã hội. Trong chương trình học, bộ môn này bao gồm các lĩnh vực như Vật lý, Hóa học, Sinh học, Lịch sử và Địa lý, giúp học sinh hiểu sâu hơn về thế giới xung quanh..

Công nghệ (Technology): nghiên cứu về thiết bị điện tử, máy móc và cách thức vận hành của chúng. Thông qua bộ môn này, học sinh được tiếp cận với các nguyên lý công nghệ hiện đại, phát triển tư duy sáng tạo và kỹ năng ứng dụng thực tiễn. Trong chương trình học, Công nghệ thường bao gồm hai môn chính: Công nghệ và Tin học, giúp học sinh làm quen với kỹ thuật số và kỹ năng sử dụng công nghệ hiệu quả.

Kỹ thuật (Engineering): giúp học sinh tìm hiểu cách thức hoạt động của thiết bị, cũng như quy trình chế tạo và lập trình chúng. Thông qua đó, các em sẽ học được cách chế tạo các thiết bị cơ bản cũng như cách sửa chữa các lỗi nhỏ của thiết bị thường dùng.

Toán học (Mathematics): là lĩnh vực quan trọng và có ứng dụng rộng rãi trong nhiều môn học. Toán không chỉ giúp học sinh rèn luyện kỹ năng tính toán chính xác mà còn hỗ trợ trong việc đo lường, phân tích các phản ứng và lập trình thiết bị. Đặc biệt, toán học đóng vai trò thiết yếu trong các lĩnh vực đòi hỏi độ chính xác cao như kỹ thuật và công nghệ. Bên cạnh đó, việc rèn luyện toán tư duy giúp học sinh phát triển khả năng suy luận logic, nâng cao kỹ năng giải quyết vấn đề, từ đó ứng dụng hiệu quả vào cuộc sống hàng ngày.

Đây là 4 lĩnh vực đóng vai trò chủ chốt trong việc hình thành và mài giũa khả năng tư duy, giải quyết vấn đề ở trẻ. Giáo dục STEM sẽ tạo ra môi trường học tập xoay quanh 4 lĩnh vực này để phát huy tối đa tiềm năng ở học sinh. 

Ngoài ra, STEM còn có một phiên bản mở rộng hơn là STEAM, với sự bổ sung của một lĩnh vực mới là Nghệ thuật (Arts). Sự bổ sung này nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục của mô hình giáo dục STEM ở tiểu học, hỗ trợ trẻ phát triển một cách toàn diện. Thông qua đó, các em có thể phát triển khả năng sáng tạo, tính thẩm mỹ và sự thấu cảm sớm hơn so với các bạn đồng trang lứa. 

>> Xem thêm: 

• 5 lĩnh vực phát triển của trẻ mầm non phụ huynh nên biết
• Trường tiểu học song ngữ chất lượng 2025

03 mục đích, yêu cầu của hoạt động giáo dục STEM ở tiểu học?

Khi tiến hành tổ chức các hoạt động giáo dục STEM ở tiểu học, nhà trường cần đảm bảo các yêu cầu và mục tiêu sau:

• Nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò và ý nghĩa của giáo dục STEM cho cán bộ giáo viên bậc tiểu học. Ngoài ra, nhà trường cần phải đề ra nội dung, các phương pháp dạy học tích cực phù hợp và hình thức tổ chức chung cho các hoạt động giáo dục STEM nhằm đảm bảo tính thống nhất. Các giáo viên bậc tiểu học cũng cần phải liên tục tham gia các lớp bồi dưỡng năng lực quản lý và tổ chức hoạt động giáo dục STEM.  

• Hỗ trợ, tăng cường hoạt động giáo dục sớm các lĩnh vực: Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, Toán học và Nghệ thuật bằng cách đảm bảo hiệu quả của giáo dục STEM. Hoạt động giáo dục STEM ở tiểu học cần phải kích thích trí tò mò của học sinh, nuôi dưỡng niềm đam mê, khát khao tri thức ở các em. 
• Giáo dục STEM còn phải giúp học sinh khám phá tiềm năng của bản thân, say mê tìm hiểu và khoa học. Đồng thời, giúp học sinh phát huy toàn diện tiềm năng, tính sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề thực tiễn trong cuộc sống. 

• Khi tổ chức các hoạt động giáo dục STEM cần phải đáp ứng yêu cầu, mục tiêu cần đạt của các môn học, hoạt động giáo dục có liên quan. Ngoài ra, các hoạt động giáo dục STEM còn cần phải phù hợp với tâm sinh lý và khả năng nhận thức của học sinh cũng như điều kiện của nhà trường. Tuy giáo dục STEM đòi hỏi thúc đẩy dạy học tích hợp, nhà trường không nên gây áp lực quá lớn, khiến học sinh và giáo viên bị quá tải.

Để hoạt động giáo dục STEM ở bậc tiểu học được tổ chức phù hợp và hiệu quả, nhà trường cần đảm bảo chúng đáp ứng đủ những yêu cầu, mục tiêu trên. Có như vậy, học sinh mới có thể phát triển toàn diện khả năng của bản thân mà không mất đi niềm hứng thú, say mê học tập. 

>> Bố mẹ tham khảo: Chương trình dạy tiếng anh cho bé 3 tuổi tại nhà chuẩn và hiệu quả

Các hình thức tổ chức giáo dục STEM ở tiểu học

Giáo dục STEM ở bậc tiểu học được tổ chức dưới nhiều dạng hình thức nhằm đảm bảo khơi gợi niềm hứng thú ở học sinh. Trong đó, giáo dục STEM ở tiểu học được tổ chức dưới 3 hình thức chính:

Bài học STEM

Khi dạy học các môn học theo mô hình giáo dục STEM, sự tích hợp sẽ diễn ra trong nội dung môn học hoặc giữa các môn với nhau. Đây là hình thức triển khai chủ yếu của giáo dục STEM nhằm đảm bảo học sinh vẫn theo kịp chương trình giáo dục phổ thông cấp tiểu học. Khi áp dụng giáo dục STEM, nhà trường vẫn cần phải đảm bảo mục tiêu và yêu cầu cần đạt của môn học và hoạt động giáo dục có liên quan.  

Khi tổ chức dạy học, nhà trường cần đảm bảo thời lượng hợp lý, linh hoạt, không gây mệt mỏi và quá tải cho cả học sinh lẫn giáo viên. Ngoài ra, bài học nên được sắp xếp theo tiến trình thiết kế kỹ thuật, khám phá khoa học, kết hợp với việc sử dụng các thiết bị học tập dễ tìm. Để bắt kịp thời đại công nghệ số, giáo viên nên khai thác các tài nguyên số như thí nghiệm ảo hay phần mềm hỗ trợ học tập. 

Dựa trên yêu cầu cần đạt của bài học STEM, học sinh sẽ được đánh giá năng lực dựa trên quan sát hay vấn đáp. Ngoài ra, giáo viên sẽ xem xét những yếu tố như hồ sơ học tập, sản phẩm hay các hoạt động ngoại khoá học sinh đã tham gia. 

Việc đánh giá sẽ dựa trên kết quả và quá trình học tập của học sinh nhằm đảm bảo tính chính xác. Việc đánh giá thường xuyên trong suốt quá trình học tập còn giúp giáo viên kịp thời cổ vũ, động viên các em trong quá trình học tập. Nhờ đó, các em sẽ tự tin hơn vào khả năng của bản thân, đồng thời, cũng sẽ nỗ lực hơn trong việc học của mình.  

Hoạt động trải nghiệm STEM

Hoạt động trải nghiệm STEM cũng được áp dụng thông qua câu lạc bộ, ngày hội, dự án hoặc các hoạt động trải nghiệm thực tế. Học sinh có thể lựa chọn hoạt động phù hợp với sở thích và năng khiếu của mình, từ đó, nuôi dưỡng đam mê và tiềm năng ở trẻ. 

Các hoạt động này phải được xây dựng trong kế hoạch giáo dục của nhà trường, đồng thời, phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương. Ngoài ra, khi thiết kế hoạt động, cần phải đưa vào các yếu tố giúp cho các em vận dụng các kiến thức, kỹ năng sẵn có một cách linh hoạt, sáng tạo. Không gian và thời gian có thể linh hoạt bên ngoài khuôn viên nhà trường và ngoài giờ học chính khoá thông thường. 

Hoạt động trải nghiệm STEM được thiết kế dựa trên dạy học tích hợp liên môn, đề cập đến nhiều lĩnh vực khác nhau. Hoạt động đòi hỏi học sinh huy động tổng hợp kiến thức, kỹ năng và đưa ra giải pháp hiệu quả và tiết kiệm tài nguyên nhất. Các hoạt động này yêu cầu học sinh phải nắm vững tất cả những kiến thức, kỹ năng một cách nhuần nhuyễn để áp dụng chúng vào thực tế linh hoạt, sáng tạo. 

Làm quen với nghiên cứu khoa học, kỹ thuật

Là hoạt động STEM dành cho các bạn học sinh có năng khiếu và niềm đam mê tìm tòi, nghiên cứu. Đây là bước đầu cần thiết để tiến gần hơn đến việc giải quyết vấn đề thực tiễn bằng quá trình nghiên cứu. Thông qua quá trình dạy học và tiếp cận với phương pháp STEM, giáo viên có thể nhận biết được học sinh có năng khiếu để bồi dưỡng, phát triển tài năng. 

Ngoài ra, giáo viên còn hỗ trợ các em thực hiện các dự án cá nhân hoặc dự án nhóm. Và tuỳ vào điều kiện thực tế, nhà trường có thể tổ chức hoạt động trải nghiệm STEM để các em có thể lựa chọn đề tài, dự án làm nghiên cứu. 

Các dự án nghiên cứu khoa học là hoạt động rất phổ biến ở các trường, được nhiều học sinh ưu thích. Sản phẩm cũng như các giải thưởng của các dự án này cũng rất có giá trị khi xét tuyển hay xét học bổng cho lớp sau. Chính vì vậy, việc làm quen với nghiên cứu khoa học, kỹ thuật từ khi còn nhỏ sẽ giúp các em có niềm đam mê, có một bước đệm vững chắc cho sau này. Và để hỗ trợ các em lựa chọn sản phẩm hay đề án nghiên cứu phù hợp, học sinh sẽ được tham gia các hoạt động trải nghiệm để tham khảo đề tài. 

Một cách hiệu quả nhất để đưa mô hình giáo dục STEM vào trong dạy học chính là kết hợp tất cả các hình thức trên. Tại UK Academy, học sinh không chỉ tiếp thu kiến thức lý thuyết mà còn được khuyến khích khám phá, thực hành và nghiên cứu khoa học, kỹ thuật ngay từ sớm. Thông qua các lớp học STEM Robotics, nhà trường tạo điều kiện để các em tiếp cận với lập trình và chế tạo robot, giúp phát triển tư duy logic, khả năng giải quyết vấn đề và sáng tạo công nghệ.

Bên cạnh đó, UKA còn tổ chức hoạt động trải nghiệm Robotics, nơi học sinh có thể trực tiếp tham gia thiết kế, lắp ráp và lập trình robot của riêng mình. Đây không chỉ là cơ hội để làm quen với khoa học kỹ thuật mà còn là bước đệm vững chắc cho những bạn có đam mê công nghệ, đặc biệt là trong lĩnh vực tự động hóa và trí tuệ nhân tạo.

Những học sinh xuất sắc còn có thể thử sức với các cuộc thi tầm cỡ quốc tế như ABU ROBOCON, giúp các em trau dồi kỹ năng chuyên môn, học hỏi từ bạn bè quốc tế và nuôi dưỡng niềm đam mê nghiên cứu khoa học ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.

>> Xem thêm: 

• 10 cách phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non hiệu quả nhất
• 10 tiêu chí vàng chọn trường mầm non cho con bố mẹ cần biết

Vận dụng mô hình giáo dục STEM vào mỗi môn học như thế nào?

Khác với cách dạy truyền thống dạy bốn môn học tách biệt, mô hình giáo dục STEM sẽ gắn kết các môn thông qua những ứng dụng thực tế. Đối với từng môn học, mô hình giáo dục STEM sẽ có những ứng dụng khác nhau:

Khoa học (Science)

Các em sẽ được cung cấp những kiến thức khoa học nền tảng, những lý thuyết, định luật cần thiết. Từ đó, các em có thể áp dụng những kiến thức đã học vào giải quyết các vấn đề trong cuộc sống, khiến công việc trở nên dễ dàng hơn. 

Tại UKA, khoa học được giảng dạy thông qua các thí nghiệm thực tế, dự án nghiên cứu và phương pháp học tập khám phá. Học sinh không chỉ học lý thuyết về Vật lý, Hóa học, Sinh học, Lịch sử và Địa lý mà còn được tham gia vào các bài học thực nghiệm, như:

• Quan sát hiện tượng vật lý trong đời sống, như sự lan truyền ánh sáng hay phản ứng hóa học đơn giản.
• Thực hành sinh học bằng cách nuôi trồng cây cối, khám phá sự phát triển của sinh vật

Công nghệ (Technology)

Các em sẽ học cách sử dụng, nghiên cứu và tìm tòi nguyên lý hoạt động của các vật dụng hàng ngày như cây bút, quạt máy,… hay các thiết bị điện tử. Nhờ đó, các em sẽ biết được cách sử dụng các công cụ hàng ngày sao cho đúng cũng như xử lý những lỗi nhỏ trong quá trình sử dụng.

Học sinh UKA không chỉ học về công nghệ mà còn được trực tiếp trải nghiệm, lập trình và sáng tạo với các công cụ công nghệ hiện đại. Chương trình giảng dạy kết hợp giữa môn Công nghệ và Tin học, giúp học sinh:

• Học lập trình cơ bản qua các phần mềm giáo dục như Scratch, Python.
• Thiết kế mô hình 3D và ứng dụng phần mềm để tạo ra sản phẩm thực tế.

Kỹ thuật (Engineering)

Kỹ thuật sẽ cung cấp cho các em những kiến thức cơ bản về quy trình sản xuất cũng như những yếu tố tác động đến quá trình tạo ra sản phẩm. Ngoài ra, trẻ cũng sẽ được rèn luyện kĩ năng nhìn nhận nhu cầu và phản ứng của xã hội trước những vấn đề liên quan đến kỹ thuật.

UKA tích hợp môn Kỹ thuật vào giáo dục STEM bằng cách tổ chức các dự án chế tạo, lắp ráp thiết bị, giúp học sinh vừa học, vừa thực hành. Tiêu biểu như hoạt động lắp ráp robot đơn giản và lập trình để điều khiển chúng thực hiện nhiệm vụ.

Toán học (Mathematics)

Đây là một bộ môn nền tảng, đóng vai trò cực kì quan trọng trong các bộ môn khác cũng như trong cuộc sống hàng ngày của trẻ. Trẻ sẽ được giảng dạy những nền tảng cơ bản và cần thiết, có thể dễ dàng áp dụng vào các môn học có liên quan. Thông qua đó, trẻ sẽ rèn luyện được khả năng tính toán chính xác cũng như kĩ năng tư duy logic. 

Toán học tại UKA không chỉ là những con số mà được giảng dạy theo cách tích hợp với khoa học, công nghệ và kỹ thuật để học sinh hiểu rõ ứng dụng của toán trong đời sống. Một số phương pháp giảng dạy đặc biệt tại UKA bao gồm:

• Ứng dụng toán học trong lập trình để tính toán thuật toán và xử lý dữ liệu.
• Tích hợp toán vào khoa học và kỹ thuật, giúp học sinh đo lường, tính toán thiết kế trong các dự án thực tế.
• Học toán tư duy, giúp học sinh phát triển kỹ năng logic, phân tích vấn đề nhanh chóng và chính xác.

>> Xem thêm: Giáo dục giới tính cho trẻ cần lưu ý gì? Cách thực hiện hiệu quả

Thông qua bài viết này, UK Academy đã giới thiệu cho các vị phụ huynh những thông tin cần thiết về phương pháp giáo dục tiên tiến STEM. Hi vọng, thông qua bài viết này, các bậc cha mẹ sẽ có thể lựa chọn được phương pháp phù hợp với con trẻ để phát triển toàn diện tiềm năng của bé.