Giáo dục giới tính cho trẻ theo từng độ tuổi và những điều cần lưu ý
Các bậc phụ huynh thường e ngại khi đề cập đến các chủ đề về giới tính trước mặt con trẻ, cho rằng con còn quá nhỏ để hiểu hoặc chưa cần thiết phải biết. Tuy nhiên, điều này có thể khiến trẻ trở nên e dè, thiếu tự tin và khó cởi mở khi cần chia sẻ với bố mẹ về những vấn đề nhạy cảm trong quá trình trưởng thành. Vì vậy, việc giáo dục giới tính cho trẻ từ sớm là rất quan trọng. Trong bài viết dưới đây, UK Academy sẽ cung cấp cho phụ huynh những thông tin cần thiết về giáo dục giới tính cho trẻ trong từng giai đoạn cụ thể.
>> Tham khảo thêm:
- Giáo dục sớm cho trẻ là gì? Những kiến thức về giáo dục từ sớm cho trẻ
- Giáo dục toàn diện là gì? Những yếu tố giáo dục toàn diện cho trẻ
- Giáo dục STEM ở tiểu học là gì? Mục đích, mô hình ứng dụng giáo dục STEM ở tiểu học
Giáo dục giới tính là gì?
Giáo dục giới tính là quá trình dạy và học tích hợp các khía cạnh về nhận thức, tâm sinh lý và xã hội liên quan đến giới tính và tình dục trong chương trình giáo dục. Giáo dục giới tính hướng tới trang bị những kiến thức, thái độ, kỹ năng và giá trị thiết yếu cho trẻ em và thanh thiếu niên nhằm giúp các em:
- Nhận thức đúng về sức khỏe và giá trị con người của bản thân;
- Xây dựng các mối quan hệ tình dục và quan hệ xã hội dựa trên nguyên tắc tôn trọng nhau;
- Nhận thức được những lựa chọn hay quyết định của mình sẽ ảnh hưởng như thế nào đến bản thân và người khác;
- Hiểu và nhận thức đúng về việc bảo vệ những quyền riêng tư của bản thân.
[Theo nguồn: UNESCO – Hướng dẫn kỹ thuật quốc tế về giáo dục giới tính và tình dục toàn diện]
Giáo dục về giới tính cho trẻ gồm những nội dung nào?
Vì sao cần phải giáo dục giới tính cho trẻ?
Tại Việt Nam, các bậc phụ huynh còn khá e ngại khi đề cập đến chủ đề giới tính trước mặt con trẻ. Chính vì vậy, các bé dễ có những quan điểm sai lệch, dẫn đến những quyết định sai lầm và để lại hậu quả nghiêm trọng về sau. Điều này nêu bật lên tầm quan trọng của việc giáo dục giới tính cho trẻ ngay từ khi còn nhỏ:
1. Giúp trẻ hiểu rõ vấn đề sinh lý của bản thân
Trong độ tuổi dậy thì, cơ thể sẽ có những thay đổi do sự phát triển của hoocmon. Những biến đổi này sẽ có sự khác nhau ở bạn trai và bạn gái. Thông qua việc giáo dục giới tính cho trẻ, cha mẹ sẽ giúp các em trang bị những kiến thức cần thiết về những sự phát triển này. Nhờ đó, các bé sẽ học được cách chăm sóc bản thân cũng như có cách ứng xử tế nhị, phù hợp đối với bạn bè cùng trang lứa.
>> Xem thêm: Khủng hoảng tuổi lên 2 kéo dài bao lâu? Ba mẹ nên xử lý thế nào?
2. Tránh xa tệ nạn
Dù ở bất cứ độ tuổi nào, trẻ đều đứng trước nguy cơ bị xâm hại và tổn thương bởi những người xung quanh. Nếu được trang bị kiến thức giáo dục giới tính đầy đủ, trẻ sẽ học được cách phân biệt sự tốt – xấu trong các mối quan hệ xã hội. Nhờ vậy, các em sẽ học được cách nói không với các cám dỗ cũng như chủ động bảo vệ bản thân khỏi những tệ nạn.
3. Giảm tỷ lệ mang thai ngoài ý muốn
Trẻ thường có sự tò mò về giới tính cũng như sự khác biệt giữa nam và nữ, đặc biệt là ở độ tuổi vị thành niên. Chính vì vậy, tại Việt Nam vẫn thường xảy ra các vụ việc trẻ ở độ tuổi vị thành niên mang thai ngoài ý muốn. Đây chính là hậu quả khôn lường của việc không giáo dục giới tính cho trẻ đầy đủ và phù hợp.
Khi được trang bị kiến thức về giới tính, trẻ hiểu rõ những rủi ro của quan hệ sớm và thiếu an toàn, từ đó biết cách bảo vệ bản thân khỏi nguy cơ mang thai ngoài ý muốn và các bệnh truyền nhiễm.
4. Nhận thức được giá trị của bản thân
Việc giáo dục giới tính giúp trẻ có cái nhìn đúng đắn về những thay đổi của cơ thể trong độ tuổi vị thành niên. Nhờ đó, trẻ sẽ nhận thức được đúng đắn giá trị của mình và tự tin hơn về bản thân. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu sự tự ti của trẻ mà còn giúp các em phân biệt được các mối quan hệ xã hội. Các em sẽ nhận biết được những mối quan hệ độc hại cũng như các kiến thức về quan hệ tình dục an toàn và lành mạnh.
>> Tìm hiểu thêm:
- 8 loại năng khiếu thiên phú giúp trẻ phát triển toàn diện
- Phương pháp giáo dục Montessori là gì? Ưu nhược điểm, đặc trưng
- Lòng trắc ẩn là gì? Cách nuôi dưỡng lòng trắc ẩn cho tầm hồn trẻ
5. Biết cách phòng ngừa trước những nguy cơ xâm hại tình dục
Trẻ nhỏ, do chưa có đủ nhận thức và kỹ năng tự bảo vệ, dễ trở thành mục tiêu của những kẻ xấu lợi dụng. Thiếu kiến thức về an toàn cá nhân khiến các em rơi vào nguy cơ bị xâm hại mà không nhận ra.
Vì vậy, bên cạnh việc phát triển năng khiếu và tài năng cho con, các bậc phụ huynh cũng cần phải giáo dục giới tính cho trẻ đầy đủ để giúp các em có thể nhận biết các mối quan hệ không lành mạnh. Đồng thời, các em cũng sẽ biết cách phòng tránh và bảo vệ bản thân trước hành vi xâm hại, gây tổn thương đến bé.
Cách giáo dục giới tính ở trẻ em theo từng độ tuổi
Giáo dục giới tính cho trẻ cần phải được thực hiện theo từng thời kỳ phát triển để bảo đảm thích hợp với lứa tuổi và mang lại hiệu quả tối ưu nhất. Mỗi độ tuổi trẻ sẽ có các nội dung giáo dục và phương thức tiếp cận khác nhau. Dưới đây là những chia sẻ chi tiết của UK Academy về phương pháp giáo dục giới tính ở trẻ em qua từng độ tuổi, mời quý phụ huynh tham khảo:
Giáo dục giới tính cho độ tuổi mầm non (trẻ từ 2 – 5 tuổi)
Trẻ ở độ tuổi này sẽ bắt đầu tò mò về cơ thể và những sự vật, sư việc diễn ra xung quanh. Đây là giai đoạn lý tưởng để bố mẹ có thể xây dựng cho con nền tảng kiến thức cơ bản về giới tính.
Các nội dung cần giáo dục:
- Giáo dục bé nhận biết được những bộ phận trên cơ thể: Bố mẹ nên dạy cho trẻ gọi chính xác tên của các bộ phận cơ thể, bao gồm cả các bộ phận nhảy cảm như “âm hộ”, “dương vật” thay vì dùng những từ ngữ thay thế dễ gây hiểu nhầm hoặc mơ hồ không rõ ràng. Qua đó, trẻ sẽ không cảm thấy xấu hổ khi nói về các bộ phận này cũng như có thái độ đúng đắn về cơ thể của mình.
- Chức năng của cơ thể: Bố mẹ có thể lý giải về chức năng của những bộ phận cho trẻ bằng cách đơn giản như “chân dùng để đi lại”, “tay dùng để cầm nắm” hoặc “mũi dùng để thở”. Riêng đối với những bộ phận nhạy cảm, bố mẹ cần nhấn mạnh để trẻ hiểu được chúng thuộc về trẻ và chỉ có bé mới có quyền quyết định ai sẽ được phép tiếp xúc.
- Khái niệm liên quan đến quyền riêng tư: 2 – 5 tuổi là giai đoạn bé cần hiểu được một số bộ phận trên cơ thể của mình là riêng tư và không ai được phép tiếp xúc khi không được trẻ cho phép. Bố mẹ cũng cần hướng dẫn cho bé cách từ chối hay chia sẻ với người lớn ngay khi có ai đó vi phạm những quyền riêng tư này.
Cách thức tiếp cận:
- Nên sử dụng những từ hoặc thuật ngữ đơn giản, dễ hiểu, không phức tạp hóa vấn đề.
- Luôn duy trì thái độ cởi mở và thoải mái để cho bé có cảm giác an toàn khi trò chuyện.
- Tận dụng sách tranh minh họa hoặc những tình huống thực tế để cho trẻ dễ hình dung.
>> Tìm hiểu thêm:
- 11 phương pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non trong giáo dục hiệu quả
- 5 lĩnh vực phát triển của trẻ mầm non phụ huynh cần biết sớm
- 10 tiêu chí vàng chọn trường mầm non cho con mà bố mẹ cần biết
Giáo dục giới tính cho độ tuổi tiểu học (trẻ từ 6 – 12 tuổi)
Tiểu học là giai đoạn bé bắt đầu gặp gỡ, tiếp xúc với bạn bè và môi trường bên ngoài nhiều hơn. Đây là thời điểm để bố mẹ giáo dục cho trẻ các kiến thức cơ bản về sự thay đổi cơ thể trong giai đoạn dậy thì, cảm xúc cũng như sự khác biệt giữa nam và nữ.
Các nội dung cần giáo dục:
- Những thay đổi của cơ thể trong giai đoạn dậy thì: Bố mẹ nên lý giải cho trẻ biết về những thay đổi của cơ thể mà bé sẽ trải qua, ví dụ như sự xuất hiện kinh nguyệt, sự phát triển của ngực ở bé gái hay hiện tượng mọc râu, giọng nói thay đổi ở bé trai.
- Sự khác biệt về giới tính: Bố mẹ cần cung cấp cho trẻ những kiến thức cơ bản về giới tính giữa nam và nữ, bao gồm vai trò của giới trong xã hội và những đặc điểm sinh học.
- Kỹ năng giao tiếp ứng xử: Bé cần học được các xây dựng ranh giới cá nhân, cách tìm kiếm sự giúp đỡ và cách từ chối những hành vi không phù hợp.
- Tâm lý và cảm xúc: Trẻ cần hiểu việc thay đổi về tâm lý hay trải qua những cảm xúc mạnh mẽ trong giai đoạn dậy thì là điều bình thường. Đồng thời, việc hướng dẫn cho trẻ cách để xử lý những tình huống xã hội và quản lý cảm xúc là rất cần thiết.
Cách thức tiếp cận:
- Vận dụng những công cụ hỗ trợ như sách, video giáo dục giới tính thích hợp theo từng độ tuổi.
- Khuyến khích bé đặt câu hỏi và bố mẹ nên trả lời một cách dễ hiểu.
- Không phán xét và luôn lắng nghe, thấu hiểu khi trẻ chia sẻ thắc mắc hay suy nghĩ của bản thân.
>> Xem thêm:
- 12 phương pháp dạy học tích cực ở tiểu học hiệu quả nhất hiện nay
- Lớp tiền tiểu học là gì? Có nên cho con học lớp tiền tiểu học?
Giáo dục giới tính cho độ tuổi trung học (trẻ từ 13 – 18 tuổi)
13 – 18 tuổi là giai đoạn trẻ bắt đầu dậy thì và có những thay đổi mạnh mẽ về mặt tâm sinh lý. Việc giáo dục giới tính cho trẻ trong thời kỳ này cần được mở rộng và giáo dục chi tiết hơn vào các khía cạnh, bao gồm mối quan hệ lành mạnh và tình dục an toàn.
Nội dung cần giáo dục:
- Sức khỏe sinh sản và tình dục an toàn: Bố mẹ cần giáo dục cho trẻ đầy đủ kiến thức về cách phòng ngừa các bệnh lây qua đường tình dục, các phương pháp tránh thai và hậu quả của việc quan hệ tình dục không an toàn.
- Quan hệ lành mạnh: Trong giai đoạn này, trẻ cần học được cách phân biệt mối quan hệ không lành mạnh và lành mạnh. Bố mẹ cần hướng dẫn bé cách để tạo dựng mối quan hệ dựa vào sự thấu hiểu, tôn trọng và không áp lực.
- Sự đồng thuận: Các bậc phụ huynh cần giáo dục cho trẻ hiểu được mọi hành vi tình dục đều phải dựa vào sự chấp nhận, đồng thuận của hai bên. Ngoài ra, bố mẹ cũng cần dạy trẻ cách để nhận biết và tôn trọng giới hạn của người khác.
- Trách nhiệm của bản thân: Bố mẹ cần dạy để trẻ hiểu rằng việc quan hệ tình dục là một phần tự nhiên trong cuộc sống nhưng sẽ cần phải có sự chuẩn bị sẵn sàng về mặt tâm sinh lý, xã hội và trách nhiệm của bản thân.
Cách thức tiếp cận:
- Nên thảo luận với trẻ một cách cởi mở, không tránh né những chủ đề nhạy cảm.
- Khuyến khích trẻ tham gia vào những chương trình, cuộc trò chuyện về giáo dục giới tính ở trường học.
- Dùng từ ngữ rõ ràng, khoa học nhưng phải thích hợp với nhận thức của bé.
>> Có thể bố mẹ quan tâm:
- Toán tư duy là gì? Những điều cần biết về môn toán tư duy cho trẻ
- Cách học môn Ngữ văn hiệu quả giúp học sinh tự tin thi tốt, đạt điểm giỏi
- 10 Phương pháp học toán hiệu quả giúp học sinh đạt điểm cao
Khi giáo dục giới tính cho trẻ bố mẹ cần lưu ý gì?
Giáo dục về giới tính cho trẻ cần phải được thực hiện một cách thoải mái, tự nhiên để trẻ có cảm giác tin tưởng và an tâm. Để quá trình giáo dục giới tính cho bé đạt hiệu quả tốt, bố mẹ cần lưu ý những điểm quan trọng sau:
Giáo dục về giới tính cho trẻ từ sớm và thích hợp với độ tuổi
Bố mẹ nên bắt đầu giáo dục cho trẻ các kiến thức về giới tính từ sớm và điều chỉnh nội dung thích hợp với từng độ tuổi của trẻ. Việc này sẽ giúp trẻ xây dựng được nền tảng kiến thức cơ bản vững chắc, từ đó dễ dàng tìm hiểu và tiếp thu các kiến thức phức tạp, khó hiểu hơn khi trưởng thành.
>> Khám phá thêm: Phương pháp giảng dạy vừa học vừa chơi giúp trẻ học tập hiệu quả
Xây dựng môi trường giảng dạy thoải mái và an toàn
Một trong những yếu tố quan trọng giúp trẻ tự tin hơn khi đặt câu hỏi và chia sẻ về giới tính là môi trường. Bố mẹ nên xây dựng cho trẻ một môi trường giáo dục và học tập an toàn, thoải mái. Đồng thời, phụ huynh cần khích lệ bé thể hiện cảm xúc và nói lên những suy nghĩ của mình một cách tự nhiên nhất. Như vậy, trẻ sẽ cảm thấy mình được tôn trọng và lắng nghe, do đó sẽ dễ dàng tiếp nhận thông tin hơn.
Bố mẹ nên sắp xếp thời gian lắng nghe, thấu hiểu và trả lời những câu hỏi của bé một cách thẳng thắn. Đặc biệt, bố mẹ không nên né tránh những câu hỏi của trẻ để không làm bé cảm thấy tự ti hay xấu hổ khi nói về giới tính.
>> Xem thêm: Top 5 trường tiểu học song ngữ tốt mới nhất
Dùng ngôn từ phù hợp để giáo dục giới tính cho trẻ
Việc sử dụng ngôn từ khi giáo dục giới tính cho trẻ là rất quan trọng. Bố mẹ nên sử dụng những ngôn từ đơn giản, dễ hiểu và thích hợp với từng độ tuổi của bé trong quá trình truyền đạt. Tránh dùng các thuật ngữ chuyên sâu, phức tạp hoặc gây hiểu nhầm cho trẻ. Chẳng hạn, bố mẹ nên dùng những tên gọi chính xác khi nói về các bộ phận cơ thể với trẻ thay vì các tên gọi khác nhau có thể dẫn đến nhầm lẫn.
>> Tham khảo thêm: Chương trình tích hợp là gì? Có nên cho con học chương trình tích hợp?
Chia sẻ thành thật với trẻ
Thành thật và trung thực là một trong những nguyên tắc quan trọng khi giáo dục về giới tính cho trẻ em. Bố mẹ nên chân thành, không tránh né khi trả lời những thắc mắc của trẻ về những chủ đề nhạy cảm. Việc này sẽ giúp trẻ tiếp nhận thông tin dễ dàng hơn.
UK Academy chú trọng đến công tác giáo dục giới tính cho trẻ nhỏ
Tại Trường Quốc tế Song ngữ Học Viện Anh Quốc (UK Academy), giáo dục giới tính cho trẻ em là một phần quan trọng trong chương trình học. UK Academy không chỉ cung cấp các kiến thức về học thuật mà còn trang bị cho học sinh những kỹ năng sống thiết yếu giúp trẻ phát triển một cách toàn diện.
Hiểu rõ tầm quan trọng của giáo dục giới tính, UK Academy thường xuyên tổ chức các buổi hội thảo, workshop về chuyên đề giáo dục giới tính cho học sinh như hội thảo “Giáo dục giới tính – Chuyện dễ khó nói”, hội thảo “Yêu những điều thuộc về mình”, workshop “Giáo dục giới tính” dành cho học sinh trung học,… nhằm trang bị cho các em những kiến thức quan trọng về giới tính, từ đó học sinh sẽ hiểu rõ hơn về bản thân, biết cách tôn trọng nhau, có trách nhiệm và biết cách tự bảo vệ bản thân.
Đồng thời, các em sẽ tự tin và mạnh dạn hơn trong việc chia sẻ, trao đổi những kiến thức, quan điểm của bản thân về giới tính. Bên cạnh đó, đội ngũ thầy cô giáo tại UK Academy có kiến thức chuyên môn cao, luôn sẵn sàng lắng nghe, thấu hiểu và giải đáp thắc mắc của học sinh, giúp xây dựng một môi trường học tập tin cậy và an toàn.
>> Có thể bố mẹ quan tâm:
- Tư duy sáng tạo là gì? 5 cách rèn luyện kỹ năng tư duy sáng tạo
- 7 Cách dạy trẻ mới bắt đầu học tiếng anh tại nhà đơn giản
- Cách dạy bé học chữ cái tiếng Việt nhanh, nhớ lâu, đơn giản
Giáo dục giới tính cho trẻ là một “cuộc hành trình” dài và cần sự kiên trì, nhẫn nại từ nhà trường và bố mẹ. Nhờ vào sự hướng dẫn và hỗ trợ đúng đắn, trẻ sẽ có được các kỹ năng và kiến thức cần thiết giúp bản thân tự tin hơn trong cuộc sống. Hãy cùng UKA giúp con xây dựng một tương lai “rực rỡ” bắt đầu từ việc giáo dục giới tính đúng cách cho con ngay hôm nay.
Quý phụ huynh có thể liên hệ với đội ngũ chuyên gia tại: uka.edu.vn hoặc liên hệ đến số hotline: 0789 166 588 để nhận được hỗ trợ và tư vấn, từ đó nắm rõ hơn về chương trình học, phương pháp giáo dục và những hoạt động thực tiễn hữu ích cho học sinh tại UK Academy.
>> Nguồn tham khảo:
- Comprehensive sexuality education – World Health Organization (WHO)
- An important role of sex education for young children – Family Medical Practice
- Sex education for children 0-8 years | Raising Children Network
Khám phá thêm về UKA Academy
