Phương pháp giảng dạy vừa học vừa chơi giúp trẻ học tập hiệu quả

Vừa học vừa chơi là một trong các phương pháp dạy học tích cực, giúp trẻ tiếp thu kiến thức một cách tự nhiên và không bị áp lực. Tuy nhiên, để đạt kết quả tốt, cha mẹ và giáo viên cần có kế hoạch rõ ràng, lựa chọn hoạt động phù hợp với từng độ tuổi và điều chỉnh linh hoạt để đáp ứng nhu cầu học tập của con. Cùng khám phá bài viết dưới đây để xây dựng lộ trình học thú vị, hiệu quả ngay hôm nay. 

Phương pháp vừa học vừa chơi là gì?

Phương pháp vừa học vừa chơi (Play-based Learning) là một cách tiếp cận giáo dục kết hợp giữa hoạt động học tập và vui chơi, giúp trẻ tiếp thu kiến thức một cách tự nhiên, không áp lực. Thay vì buộc trẻ ngồi yên một chỗ để học theo cách truyền thống, phương pháp này lồng ghép bài học vào các trò chơi, hoạt động sáng tạo và thực hành thực tế. Nhờ đó, trẻ có thể tiếp nhận kiến thức một cách hiệu quả mà không còn cảm thấy nhàm chán hay gò bó.

Phương pháp này được áp dụng phổ biến cho trẻ nhỏ, đặc biệt ở độ tuổi mầm non và tiểu học, khi trẻ có nhu cầu khám phá thế giới xung quanh thông qua các hoạt động trực quan. Một số hình thức vừa học vừa chơi phổ biến bao gồm:

• Học toán thông qua trò chơi ghép số, đếm đồ vật.
• Luyện kỹ năng ngôn ngữ qua kể chuyện, nhập vai nhân vật.
• Phát triển tư duy logic với trò chơi xếp hình, giải câu đố.
• Nâng cao kỹ năng vận động qua các trò chơi ngoài trời, nhảy dây, đi tìm kho báu.
• Học khoa học bằng cách làm thí nghiệm nhỏ, quan sát thiên nhiên.

Nhờ phương pháp này, trẻ không chỉ tiếp thu kiến thức mà còn rèn luyện nhiều kỹ năng quan trọng như tư duy sáng tạo, kỹ năng xã hội và khả năng tự học.

>> Có thể bố mẹ quan tâm:

• Phương pháp giáo dục Montessori là gì? Đặc trưng, ưu điểm chi tiết
• Giáo dục STEM ở tiểu học: Mục đích, yêu cầu, mô hình giáo dục stem ở tiểu học
• 10 cách phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non hiệu quả nhất

Lợi ích của phương pháp vừa học vừa chơi

Phương pháp vừa học vừa chơi giúp trẻ cảm thấy thoải mái khi học, bên cạnh đó mang lại nhiều lợi ích vượt trội trong quá trình phát triển trí tuệ và kỹ năng, phải kể đến như:

Tăng khả năng tiếp thu và ghi nhớ kiến thức

Khi học tập được lồng ghép vào các trò chơi, trẻ sẽ cảm thấy hứng thú và dễ tiếp thu hơn. Những hoạt động có tính tương tác cao giúp trẻ ghi nhớ thông tin tốt hơn so với phương pháp học thuộc lòng truyền thống. Ví dụ, thay vì đọc một danh sách từ vựng, trẻ có thể học từ mới bằng cách chơi trò chơi đoán chữ hoặc thực hành giao tiếp trong tình huống giả định.

Phát triển tư duy sáng tạo và kỹ năng giải quyết vấn đề

Các trò chơi đóng vai, vẽ tranh, xây dựng mô hình giúp trẻ phát triển khả năng sáng tạo và tư duy linh hoạt. Khi tham gia vào các trò chơi giải đố hay thử nghiệm khoa học, trẻ học cách tìm ra giải pháp cho các vấn đề, rèn luyện kỹ năng tư duy phản biện và suy luận logic.

Cải thiện kỹ năng giao tiếp và làm việc nhóm

Nhiều hoạt động vừa học vừa chơi yêu cầu trẻ tương tác với bạn bè hoặc người hướng dẫn. Điều này giúp trẻ rèn luyện kỹ năng giao tiếp, học cách chia sẻ, lắng nghe ý kiến và hợp tác với người khác. Những trò chơi nhập vai, kịch nói hay xây dựng nhóm là cầu nối để trẻ trở nên tự tin hơn trong giao tiếp và làm việc nhóm.

Giảm áp lực, tăng động lực học tập

So với phương pháp học truyền thống, vừa học vừa chơi giúp trẻ cảm thấy thoải mái, vui vẻ và không bị căng thẳng. Khi được học theo cách thú vị, trẻ sẽ có động lực tự giác khám phá kiến thức thay vì cảm thấy bị ép buộc. Điều này góp phần nuôi dưỡng niềm đam mê học hỏi lâu dài.

Nhược điểm của phương pháp vừa học vừa chơi

Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, phương pháp này cũng tồn tại một vài hạn chế nhất định như:

Dễ mất kiểm soát nếu không có sự hướng dẫn chặt chẽ

Trẻ nhỏ thường có xu hướng bị cuốn vào trò chơi và quên đi mục tiêu học tập. Nếu không có sự giám sát và hướng dẫn phù hợp, việc học có thể trở nên lỏng lẻo, kém hiệu quả. Điều này đòi hỏi phụ huynh và giáo viên phải thiết kế các hoạt động có định hướng rõ ràng.

Tốn nhiều thời gian và công sức chuẩn bị

Khác với cách dạy học truyền thống, phương pháp vừa học vừa chơi đòi hỏi người lớn phải đầu tư công sức để sáng tạo trò chơi, chuẩn bị dụng cụ học tập và tổ chức hoạt động. Công việc này có thể là một thách thức lớn đối với giáo viên và phụ huynh bận rộn, không có nhiều thời gian. 

Không phù hợp với tất cả môn học

Một số môn học như toán tư duy hoặc ngữ pháp chi tiết có thể khó lồng ghép vào trò chơi mà vẫn đảm bảo được nội dung chuyên sâu. Trong những trường hợp này, cần có sự kết hợp giữa phương pháp vừa học vừa chơi với các phương pháp học tập khác để đạt hiệu quả tốt nhất.

Bí quyết giúp trẻ học tập thông qua vui chơi hiệu quả

Để áp dụng phương pháp này thành công, phụ huynh và giáo viên có thể thực hiện một số chiến lược sau:

Kích thích sự tập trung và chú ý của trẻ

Trẻ nhỏ thường dễ bị phân tán bởi môi trường xung quanh, vì vậy cần có những biện pháp giúp trẻ tập trung hơn vào hoạt động học tập. Một số cách hiệu quả bao gồm: tạo không gian học tập thoải mái, hạn chế tiếng ồn, sử dụng đồ chơi hoặc dụng cụ học tập có màu sắc bắt mắt để thu hút sự chú ý của trẻ,…

Khơi dậy niềm yêu thích học tập ở trẻ

Học tập sẽ hiệu quả hơn nếu trẻ cảm thấy yêu thích những gì mình đang làm. Phụ huynh có thể chọn các chủ đề học phù hợp với sở thích của trẻ, ví dụ như học tiếng Anh qua bài hát nếu trẻ yêu âm nhạc, hoặc học khoa học qua thí nghiệm nếu trẻ thích khám phá. Ngoài ra, việc khen ngợi, động viên trong suốt quá trình học cũng đóng vai trò quan trọng, giúp trẻ có thêm động lực học tập.

Lựa chọn thời điểm học phù hợp

Thời gian học tập ảnh hưởng rất lớn đến khả năng tiếp thu của trẻ. Trẻ em thường có xu hướng học hiệu quả hơn vào buổi sáng hoặc sau giờ nghỉ ngơi. Phụ huynh nên quan sát và chọn thời điểm thích hợp, ưu tiên những lúc trẻ có tinh thần thoải mái nhất để tổ chức các hoạt động vừa học vừa chơi.

Giảm thiểu thời gian sử dụng thiết bị điện tử

Việc lạm dụng điện thoại, máy tính bảng có thể làm giảm khả năng tập trung và sáng tạo của trẻ. Thay vì để trẻ chơi game hoặc xem video trên màn hình, cha mẹ có thể khuyến khích trẻ tham gia vào các hoạt động tương tác trực tiếp như đọc sách, vẽ tranh, chơi trò chơi vận động. Điều này không chỉ giúp trẻ phát triển toàn diện mà còn bảo vệ sức khỏe mắt và tăng cường kỹ năng xã hội.

>> Tham khảo: 

• 5 lĩnh vực phát triển của trẻ mầm non phụ huynh nên biết
• Giáo dục sớm là gì? Lợi ích và phương pháp giáo dục sớm cho trẻ

9 hoạt động học mà chơi vui nhộn cùng con suốt cả tuần

Việc kết hợp học tập vào các hoạt động vui chơi không chỉ giúp trẻ tiếp thu kiến thức một cách tự nhiên, bên cạnh đó còn tạo ra những khoảnh khắc gắn kết đáng nhớ giữa cha mẹ và con cái. Dưới đây là 9 hoạt động học mà chơi thú vị có thể thực hiện cùng con mỗi ngày trong tuần:

1. Giải câu đố

Trò chơi giải câu đố giúp trẻ rèn luyện khả năng suy luận, tư duy logic và tăng vốn từ vựng. Cha mẹ có thể chuẩn bị các câu đố đơn giản về con vật, đồ vật, số học hoặc sử dụng flashcard để giúp trẻ học từ vựng tiếng Anh một cách dễ dàng. Ngoài ra, các ứng dụng học tập có trò chơi giải đố cũng là một lựa chọn hữu ích.

Ví dụ:

• “Cái gì có 4 chân nhưng không biết đi?” – Đáp án: Cái bàn.
• “Cái gì luôn đi về phía trước nhưng không bao giờ quay lại?” – Đáp án: Thời gian.

2. Vẽ tranh hoặc làm đồ thủ công 

Hoạt động vẽ tranh và làm đồ thủ công không chỉ giúp trẻ rèn luyện kỹ năng khéo léo, bên cạnh đó còn khuyến khích phát triển trí tưởng tượng phong phú. Cha mẹ có thể cùng con vẽ những bức tranh về gia đình, thiên nhiên hoặc tạo ra những món đồ handmade như thiệp, vòng tay, mô hình từ giấy bìa thú vị. 

Ví dụ:

• Sử dụng bút màu, sáp dầu để vẽ tự do.
• Dùng đất nặn để tạo hình con vật yêu thích.
• Làm mô hình ngôi nhà từ que kem gỗ.

3. Chơi lắp ráp LEGO 

Lego là trò chơi tuyệt vời giúp trẻ rèn luyện tư duy không gian và khả năng giải quyết vấn đề. Khi lắp ráp các mảnh ghép, trẻ học cách quan sát, lên kế hoạch và sáng tạo để tạo ra mô hình theo ý muốn. Cha mẹ có thể hướng dẫn trẻ thực hiện những thử thách như:

• Xây dựng một ngôi nhà từ Lego
• Lắp ráp một cây cầu có thể chịu được sức nặng của một quyển sách
• Tạo ra một chiếc xe Lego có thể di chuyển

Những thử thách này giúp trẻ phát triển tư duy logic, kỹ năng sáng tạo và khả năng kiên trì khi đối mặt với khó khăn.

4. Chơi cờ vua 

Không chỉ là trò chơi giải trí, cờ vua còn là công cụ hữu ích giúp trẻ phát triển tư duy chiến thuật, kỹ năng lập kế hoạch và khả năng phân tích tình huống. Khi chơi cờ, trẻ học cách suy nghĩ trước khi hành động, dự đoán nước đi của đối thủ và tìm ra chiến thuật hợp lý. Nếu trẻ chưa biết chơi, cha mẹ có thể hướng dẫn những quy tắc cơ bản và khuyến khích con tham gia những trận đấu đơn giản để làm quen. Chơi cờ vua thường xuyên giúp trẻ rèn luyện khả năng tập trung, kiên nhẫn và tư duy logic – những kỹ năng quan trọng trong học tập và cuộc sống sau này. 

5. Cùng nhau vào bếp 

Nấu ăn là một hoạt động thú vị giúp trẻ tiếp cận với toán học và khoa học một cách trực quan. Khi đong đếm nguyên liệu, trẻ học về các đơn vị đo lường như gam, lít, thìa, cốc. Khi quan sát quá trình chế biến, trẻ hiểu thêm về sự thay đổi của thực phẩm dưới tác động của nhiệt độ. Cha mẹ có thể giao cho trẻ những nhiệm vụ đơn giản như:

• Đo lường nguyên liệu khi làm bánh
• Trộn màu thực phẩm để tạo ra các màu sắc khác nhau
• Kết hợp các nguyên liệu trong món ăn

Thông qua nấu ăn, trẻ không chỉ học được kiến thức khoa học, bên cạnh đó còn rèn luyện kỹ năng làm việc nhóm, sự kiên trì và tính kỷ luật.

6. Chơi trò chơi Bingo 

Bingo là một trò chơi thú vị giúp trẻ học về chữ cái, số học và phản xạ nhanh. Cha mẹ có thể tạo bảng Bingo với các từ vựng tiếng Anh, con số hoặc hình ảnh và chơi cùng con theo cách gọi tên. Ví dụ như:

• Bingo toán học (điền kết quả phép tính).
• Bingo động vật (đánh dấu con vật khi nghe tên).
• Bingo từ vựng (học tiếng Anh hoặc tiếng Việt).

Khi chơi, trẻ sẽ nghe một từ hoặc số được gọi ra và tìm ô tương ứng trên bảng của mình. Trò chơi này giúp trẻ học nhanh hơn, đồng thời kích thích sự tập trung và khả năng phản xạ nhạy bén. 

7. Đọc sách 

Đọc sách cùng con mỗi ngày giúp trẻ phát triển khả năng ngôn ngữ, trí tưởng tượng và thói quen học tập. Cha mẹ có thể lựa chọn sách phù hợp với độ tuổi của trẻ và cùng con thảo luận về nội dung sau khi đọc. Khi đọc nên đọc to và diễn cảm để thu hút sự chú ý của trẻ, đặt câu hỏi gợi mở để kích thích tư duy, và đừng quên khuyến khích con tưởng tượng kết thúc khác cho câu chuyện. Ngoài ra, những cuốn sách có hình minh họa sinh động và nội dung hấp dẫn sẽ giúp trẻ cảm thấy hứng thú hơn với việc đọc. 

8. Trò chơi vượt tường thành bằng gối 

Đây là một trò chơi vận động đơn giản giúp trẻ rèn luyện thể chất và khả năng giữ thăng bằng. Cha mẹ có thể tạo một “bức tường thành” bằng gối hoặc chướng ngại vật nhỏ và thử thách con vượt qua bằng nhiều cách khác nhau như nhảy, bò, trườn. Mục tiêu là giúp bé phát triển kỹ năng vận động thô, tiêu hao năng lượng, tránh ngồi lâu một chỗ, đồng thời kích thích sự sáng tạo khi thay đổi cách chơi.

9. Truy tìm kho báu

Trò chơi truy tìm kho báu giúp trẻ phát triển kỹ năng suy luận, tìm kiếm và giải mã manh mối. Cha mẹ có thể giấu một món quà nhỏ trong nhà và đưa ra những gợi ý để con tìm ra kho báu. Cách chơi như sau:

• Viết các manh mối trên giấy, dẫn dắt con đến vị trí tiếp theo.
• Dùng bản đồ tự vẽ để con đoán vị trí kho báu.
• Kết hợp câu đố để tăng thử thách.

>> Xem thêm:

• Năng khiếu là gì? Các loại năng khiếu sở trường của trẻ em
• 8 loại năng khiếu thiên phú giúp trẻ phát triển toàn diện

Phương pháp “Học tập vui như chơi” – The Learning of Joy tại Trường Quốc Tế Song ngữ UKA

Tại Trường Quốc Tế Song ngữ UKA, phương pháp “Học tập vui như chơi” – The Learning of Joy được áp dụng để giúp học sinh tiếp cận kiến thức một cách tự nhiên, sáng tạo và hiệu quả. Thay vì tiếp thu kiến thức theo cách truyền thống, học sinh sẽ khám phá bài học thông qua các hoạt động vui nhộn, trải nghiệm thực tế và ứng dụng thực tiễn.

Ví dụ, trong môn Toán, thay vì làm bài tập trên giấy, học sinh có thể học thông qua trò chơi toán học, sử dụng các khối hình, thẻ số hoặc thử thách trí tuệ để rèn luyện kỹ năng tính toán. Ở môn Khoa học, các em sẽ thực hiện thí nghiệm, quan sát hiện tượng tự nhiên và thực hành trên mô hình thực tế, giúp bài học trở nên sinh động và dễ hiểu hơn.

Ứng dụng công nghệ vào giảng dạy – Tăng tính tương tác và hứng thú học tập

UKA tích hợp công nghệ giáo dục vào giảng dạy nhằm nâng cao hiệu quả học tập. Học sinh có thể tiếp cận kiến thức thông qua ứng dụng học tập trực tuyến, bài giảng sinh động trên bảng tương tác thông minh hoặc tham gia các trò chơi giáo dục trên máy tính và thiết bị di động.

Kết hợp trải nghiệm thực tế – Học qua các hoạt động ngoại khóa

Các hoạt động ngoại khóa được tổ chức thường xuyên giúp học sinh áp dụng kiến thức vào thực tế, phát triển tư duy sáng tạo và rèn luyện kỹ năng sống. Những chuyến tham quan, dự án nghiên cứu, hội thảo và cuộc thi sáng tạo giúp các em có cơ hội trải nghiệm thực tế, nâng cao khả năng giao tiếp cũng làm việc nhóm.

Ví dụ, khi học về môi trường, học sinh sẽ tham gia trồng cây, tái chế rác thải hoặc thực hiện dự án bảo vệ môi trường. Khi tìm hiểu về kinh doanh, các em có thể thử sức với dự án kinh doanh nhỏ, qua đó hiểu được quy trình lập kế hoạch, quản lý tài chính và vận hành một mô hình kinh doanh thực tế.

Phát triển toàn diện – Khơi dậy niềm đam mê học tập suốt đời

Phương pháp The Learning of Joy giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách chủ động và hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, phương pháp này còn rèn luyện nhiều kỹ năng quan trọng như tư duy phản biện, sáng tạo, giải quyết vấn đề và giao tiếp hiệu quả. Khi trẻ cảm thấy hứng thú với việc học, các em sẽ có động lực tự khám phá, tìm hiểu và nâng cao kiến thức mà không bị áp lực.

Có thể thấy, mô hình giáo dục hiện đại tại UKA trang bị cho học sinh nền tảng kiến thức vững chắc và giúp các em phát triển kỹ năng sống, tư duy linh hoạt. Nhờ đó, các em luôn sẵn sàng đối mặt với những thử thách trong tương lai.

>> Tham khảo: 

• Top 6 trường mầm non song ngữ chất lượng tốt
• Top 5 trường tiểu học song ngữ chất lượng, uy tín

Áp dụng phương pháp vừa học vừa chơi giúp trẻ tiếp thu kiến thức nhanh hơn, đồng thời tạo động lực học tập lâu dài. Khi trẻ được học trong môi trường thoải mái, kết hợp giữa vui chơi và khám phá, các em sẽ phát triển tư duy linh hoạt, sáng tạo và sẵn sàng chinh phục những thử thách trong tương lai.